Starzenie się naszego organizmu zależne jest od wielu czynników, m.in. od hormonów. Zaburzenia endokrynologiczne mogą mieć wpływ na nasz wygląd i są jedną z przyczyn starzenia się organizmu i chorób, które się pojawiają. Każdy z wydzielanych hormonów wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Nie sposób opisać tutaj wszystkich. Jako doktor endokrynologii skupię się na tym, jaki wpływ na organizm mają zaburzenia wydzielania hormonów płciowych i tarczycowych.
Jakie są objawy niedoboru hormonów płciowych?
Z biegiem czasu dochodzi do obniżenia poziomu wielu hormonów. Duży wpływ na organizm mają hormony płciowe tj. androgeny m.in. testosteron u mężczyzn oraz estrogen i progesteron u kobiet.
Objawy niedoboru androgenów u mężczyzn to m.in. otyłość brzuszna, ginekomastia (przerost gruczołów piersiowych), osłabienie mięśni całego ciała, co początkowo widać najbardziej na twarzy. Pojawiają się zmarszczki i bladość skóry oraz suchość włosów. Młodzi mężczyźni mogą tracić włosy na głowie z powodu nadmiaru androgenów, a w późniejszym czasie owłosienie pozostałych okolic z powodu jego niedoboru. Pojawia się zmęczenie i osłabienie w ciągu dnia. W przedziale wiekowym 50-59 lat, około 10% mężczyzn cierpi na impotencję. Wszystkie te objawy są charakterystyczne dla andropauzy.
Podobnie jak kobiety przed miesiączką, mężczyźni w czasie andropauzy mają takie objawy jak: nerwowość, drażliwość, płaczliwość, zamartwianie się bez przyczyny, a nawet depresję. Tracą pewność siebie, łatwo się męczą, tyją, a pamięć i koncentracja są coraz gorsze. Postępuje osteoporoza, występują zaburzania snu, brak siły, ponieważ zmniejsza się masa mięśniowa.
Poza otyłością i cukrzycą pojawiają się choroby sercowo–naczyniowe, postępuje miażdżyca, pojawia się nadciśnienie. Uzupełnienie poziomu testosteronu obniża ryzyko cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca, raka prostaty, a tym samym zmniejsza śmiertelność wśród mężczyzn.
U kobiet analogiczny okres, gdy spada poziom estrogenów nazywa się menopauzą. Niedobór estrogenów u kobiet powoduje objawy ciągłego zmęczenia, nasilenie wysiłkowego nietrzymania moczu, pojawia się częściej zapalenie dróg moczowo-płciowych. Spada libido, a stosunki seksualne stają się bolesne ze względu na suchość pochwy. Obniża się zawartość kolagenu, a tym samym zmniejsza się elastyczność skóry. Aktywność syntazy kwasu hialuronowego jest coraz mniejsza co doprowadza do spadku napięcia i suchości skóry oraz powstawania zmarszczek. Podczas menopauzy, nie występuje miesiączka. Spowodowane jest to trwałą niedoczynnością jajników. Warto wtedy zacząć stosować hormonalną terapię zastępczą (HTZ).
Czy kobiety również wymagają suplementacji testosteronem?
Testosteron ma duże znaczenie w medycynie przeciwstarzeniowej również u kobiet. W menopauzie produkcja androgenów (testosteron, dihydrotestosteron, androstendion, dihydroepiandrosteron – DHEA, siarczan dihydroandrosteronu – sDHEA) spada o około 60% w porównaniu do okresu przed menopauzą. U 40-latki w porównaniu do 20-latki poziom testosteronu w osoczu spada o około 50%.
Objawy tego niedoboru to: niepewność, niezdecydowanie, przygnębienie, a z drugiej strony histeria i utrata kontroli nad sobą. Kobieta nie odczuwa popędu seksualnego oraz nie przeżywa orgazmu. Przerzedza się owłosienie łonowe i pod pachami. Dochodzi do utraty masy mięśniowej, utraty jędrności skóry, pojawia się pogłębiona kifoza (przygarbienie), otyłość brzuszna, cellulit i żylaki. Postępuje miażdżyca.
W menopauzie terapia estrogenem i testosteronem bardziej poprawia samopoczucie niż same estrogeny. Ponadto testosteron poprawia aktywność seksualną kobiet. Warto zacząć od suplementacji DHEA – Dehydroepiandrosteron w dawce 10mg / dobę u kobiet i 25mg / dobę u mężczyzn. Jest to substytut do wytworzenia testosteronu. Terapia poprawia nastrój, pamięć, zmniejsza zmęczenie, przywraca libido.
Skąd wiemy, że zbliża się menopauza?
Sygnalizują ją tzw. “objawy wypadowe”, czyli: uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość, depresja, napady lęku, trudności w zasypianiu i koncentracji, uczucie zmęczenia, kołatania serca, bóle i zawroty głowy, bóle mięśni i stawów, spadek libido, przybieranie na wadze. Bóle głowy w czasie miesiączki to objaw typowy dla niedoboru estrogenów, natomiast ból przed miesiączką sygnalizuje niedobór progesteronu. Brak progesteronu powoduje również niepewność, irytację, drażliwość oraz niepokój.
Jak spowolnić proces starzenia i zapobiec chorobom?
Na rozwój chorób wpływa wiele czynników. 
Niedobory hormonów przyczyniają się do przyspieszania ich rozwoju. Należy więc poziomy te uzupełniać. W ciągu pierwszych 10 lat menopauzy ryzyko chorób układu krążenia wzrasta 4-krotnie!! Terapia estrogenowa poprawia profil lipidowy, zwiększa wrażliwość komórek na insulinę oraz powoduje wzrost przepływu mózgowego, wieńcowego i w obrębie naczyń obwodowych. HTZ spowalnia rozwój miażdżycy.
Ważne jest, w jakim momencie włączymy terapię estrogenami. Najlepiej w okresie do 10 lat od rozpoczęcia się menopauzy lub między 50 a 59 rokiem życia. Terapia estrogenami poprawia nastrój, pamięć, zmniejsza ryzyko powstawania demencji, choroby Parkinsona, czy Alzheimera. Rozpoczęcie terapii hormonalnej do 5 lat po rozpoczęciu się menopauzy obniża ryzyko choroby
Alzheimera aż o 30%!! HTZ obniża cholesterol LDL. To profilaktyka zawału serca, zespołu metabolicznego i cukrzycy, a tym samym zmniejszenie śmiertelności z tych powodów.
HTZ redukuje również częstość złamań poza kręgowych kości i śmiertelność z powodu powikłań pozłamaniowych. Estrogeny możemy podawać w formie doustnej lub przezskórnej, jako żel lub plastry. Przed włączeniem terapii lekarz zleca szereg badań, aby później okresowo je kontrolować. Jeżeli kobieta tyje mimo włączenia estrogenów, to należy sprawdzić poziomy hormonów tarczycy, ponieważ to ich niedobór może powodować przybieranie na wadze. Przeciwwskazaniem do hormonalnej terapii zastępczej jest między innymi rak piersi, nowotwory estrogenozależne, aktywna choroba wątroby, nie leczone nadciśnienie tętnicze. HTZ unikamy również, gdy u pacjentki palącej papierosy występuje choroba zakrzepowa.
Z kolei suplementacja testosteronu u mężczyzn podczas andropauzy przywraca im pewność siebie, powoduje, że mają więcej siły i są sprawniejsi seksualnie. W zależności od nasilenia objawów należy uzupełniać niedobory hormonu przez wsmarowywanie w skórę żelu liposomalnego testosteronu, podawanie doustne lub wstrzyknięcia podskórne, czy domięśniowe.
Niedobór hormonów tarczycy.
Kolejnymi bardzo ważnymi hormonami są: hormon tarczycy T3 – trójjodotyronina i T4 tyrozyna. Objawami ich niedoboru może być problem z porannym wstawaniem, apatia, senność szczególnie w momencie bezruchu (znacznie lepsze samopoczucie w czasie ćwiczeń fizycznych), problemy z pamięcią i koncentracją, nerwowość i bóle głowy oraz mięśni.
Przy niedoborze / niedoczynności gruczołu tarczycowego pacjentom jest ciągle zimno, mają chłodne stopy i/lub dłonie, suchą skórę, występują obrzęki, rozlane wypadanie włosów oraz zespół cieśni nadgarstka – odrętwienie i bóle palców nasilające się w nocy. Pamiętajmy, że ten objaw jest charakterystyczny dla wielu innych jednostek chorobowych, również przy niedoborze estrogenu.
Przy zaawansowanym niedoborze hormonów tarczycy dochodzi do obrzęku śluzakowatego, czyli uogólnionych obrzęków. Obecnie jest to rzadki widok, ponieważ niedoczynność tarczycy jest wykrywana zazwyczaj wcześniej, a nie w tak zaawansowanych stadiach.
Jakie zaburzenia hormonalne występują najczęściej?
Dr n. med. Beata Dethloff – doktor endokrynologii, lekarz medycyny estetycznej
Przyjmuje w swojej praktyce coraz więcej pacjentów z chorobą Hashimoto. Jest to choroba autoimmunologiczna, w której poza eutyreozą, czyli prawidłowym wydzielaniem hormonów tarczycy może dochodzić do niedoczynności lub niedoboru hormonów.
Stworzyłam specjalną ankietę dla pacjentów z podejrzeniem niedoczynności lub niedoboru hormonów tarczycy.
Jeśli objawy wskazują na niedobór hormonów tarczycy lub niedoczynność gruczołu tarczowego to włączam je, nawet jeśli wyniki badań pacjenta mieszczą się w normie. Norma laboratoryjna nie musi być jednakowa dla każdego. W swojej praktyce mam wielu pacjentów, którzy dzięki hormonoterapii są szczęśliwi bo odzyskali energię i chęć do działania. Tego Państwu również życzę – dużo energii !!!
Zadzwoń i umów się na konsultację endokrynologiczną! tel. 791 010 000.